Neler kaybettik?

Yürürlükte mevcut mevzuatların dışında uygulamaları olan örflerimiz daha çok bölgesel olmakla birlikte; inançlarımız da örfler üzerinde etkili olmaktadır. Her ülkenin kendine has örf ve adetleri vardır. Coğrafya, yaşayış şekilleri örf ve adetlerin oluşmasında etkilidir. Doğumdan ölümümüze kadar bu örf ve adetler hayatımızın vazgeçilmezi olmuştur.

Bazı bölgelerde çok baskın ve yaşayışlar üzerinde de etkilidir. Genellikle iyi olan ve toplumda yadırganmayan kurallar bütününden oluşan örfler, aile içi, komşuluk ilişkileri gibi birçok alanda da sosyal hayatımızda etkili olur. Örfler ve adetler manevi kültürü teşkil ederler. Her kültür kendi toplumunu birlik ve beraberlik içerisinde tutmak için mensuplarının hareketlerini düzenler. Örfler toplumlar için bir tür kılavuzdur.

Toplum içerisinde yer alan her ailenin, her memleketin kendine özgü örf ve adetleri olabilir. Burada önemli olan toplumun tamamının çağa uygun gelenek ve göreneklere uymasıdır. Toplumun gelişimi, özgünlüğü ve zaman içinde yitip gitmemesi için örf ve adetlerimizi unutmamalıyız.

İster dünyanın en kapalı ve geleneksel toplumundan isterse Batılı anlamda postmodernizmi yaşıyor olsun ikisinin ortak paydası: aşkını yitirmesi…
İçinde ilahi aşkı yitiren ölçüyü de kaybediyor. Dinin vadettikleri ve yüklediği sorumluluk karşısında heyecan duymayan şekli işin özüne tercih ederek kabalaşıyor.
Olaya bu açıdan bakınca maddi planda basit sorunlarla uğraşırken içini boşalttığımız bir davanın çığırtkanı haline gelebiliyoruz ki Âlem-i İslam’ın başına bela olan derinliksiz ve tefekkürsüz zihinlerin tezahürlerini besleyen iklim bu vasattan besleniyor. Temelsiz bir hissiyat nasıl dini içerden çürütürse aşkı olmayan bir din anlayışı da müntesibini katılaştırır, kabalaştırır…[1]der merhum Akif EMRE.

İçimizdeki aşkı yitirdiğimiz için samimiyetimiz kalmadı, her şeyi yüzeysel bakmaya ve sevmeye başladık. Oysa örfler hayatımızdaki küçük dokunuşlardı. Sevgiyi, muhabbeti artıran unsurlardı. Birlik ve beraberliğimizi sağlamlaştıran harç görevini yerine getiriyorlardı. Her geçen gün sanal dünyanın rüzgârı, sosyal medyanın iftira ve yalan yağmurlarıyla bizi biz yapan ve bizi bağlayan harçlar bozulmaya başladı.

Şimdi bu örflerimizden bir kısmını(belki de nostalji yaparak) sizlerle paylaşmak istiyorum.

Zimem defteri:Günümüzde hepimizin bildiği veresiye defteridir. Ramazan’da zenginler, bakkal, manav gibi alışveriş yapılan yerlere gider, defterden rastgele sayfa koparır “Silin borçlarını, Allah kabul etsin” derlerdi.

Kahve:Günümüze gelen en bilindik adet kahvedir. Eskiden kahvenin yanında su getirilir, misafir, toksa önce kahveyi alır; aç ise suyu alırdı. Ev sahibi de ona göre ikramda bulunurdu.

 Yaş sorulması :63 yaşından büyükler, yaşını açıklarken “Haddi aştık” cevabını verirlerdi. Nedeni ise Peygamber Efendimiz ’in 63 yaşında vefatıdır.

Kız isteme:Kız isteme töreninde damadın namaz kılıp kılmadığı pantolonundaki diz izinden anlaşılırdı.

Penceredeki çiçekler:Sokağa bakan pencerede, sarıçiçek görürseniz bunun anlamı “Bu evde hasta var, kapının önünde ya da sokakta gürültü yapma” demekti. Kırmızı çiçek ise “Bu evde gelinlik çağına gelmiş, bekâr kız var. Evin önünden geçerken küfür etme ve konuşmalarına dikkat et” demekti.

Bayramlar:Osmanlı bayramları sultanın bayram namazı için camiye gelişi ile başlardı. Namazdan sonra sultan, önce annesinin elini öper, sonra diğer aile üyeleriyle bayramlaşırdı. Sonrasında güzel işlemeli keselerle çocuklara para dağıtılırdı.

Sadaka taşı:Eskiden cami ve türbelerin önünde sadaka taşları bulunurdu. Gösterişi sevmeyen zenginler, sadakalarını taşlara bırakır, ihtiyacı olan da gece gelip alırdı. Böylelikle geçim sıkıntısı çeken ve çalışma gücünde olmayan insanlar, dilenmekten kurtulmuş olurdu.

Bohça verilmesi: Evlilik için söz kesilmesinden sonra erkek tarafı kız tarafına, kız tarafı da erkek tarafına bu bohça ile çeşitli hediyeler hazırlayıp götürürler. Çünkü nişan bohçasının asıl amacı, ailelerin birbirini daha yakından tanıyarak, samimiyet kurmalarını sağlamaktır.

Hacılar hacıdan döndükten sonra “Hacı yemeği” verirler.

Çocuklar ilk dişini çıkarttığında “Diş Dirgiti” veya “Diş Hediği” denilen bir adet yapılır.

Askere uğurlarken halay ve eğlencelerle gönderilmesi, bayramlarda büyükleri ziyaret etmek ve el öpmek, gelin çıkartma törenleri, bir yere gidildiğinde selam vermek, bebeğe isim koyarken sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet okunması gibi örflerimizin ne kadarını yerine getirebiliyoruz?

Ramazan ayında iftar yemekleri vermek, Kandil geceleri camilerde Kur’an, mevlit ve ilahiler okumak, gelin olan kızların çeyizlerine seccade ve Kur’an koyulması, her yıl muharrem ayının onuncu gününde aşure yapılıp komşulara dağıtılması ne güzel örflerimizdendir.

Birçoğunu unutmuş ya da uygulamıyor olsak da özlemini duymak bile gelecek açısından umut verici olsa gerek.

Sevmek için, sevgide kalın.