Rotasyon Olmalı mı? (1)

Türk Dil Kurumu sözlüğünde rotasyon kelimesi yer değiştirme olarak tanımlanırken, bir başka sözlükte de “bir birimde çalışan görevlilerin düzenli bir biçimde yer değiştirmeleri” şeklinde tanımlanmaktadır. Rotasyon, daha çok şirket anlayışı içerisinde kullanılsa da bazı devlet kurumlarında kullanılan ve uygulanan bir yöntem.

Kurumlar/şirketler daha çok çalışanlara farklı görevler vererek yetkinliklerini, bilgilerini arttırmak, resmin bütününe hâkim olmalarını sağlamak amacıyla rotasyon uyguluyorlar. Kurum kültürünün bir parçası olarak profesyonelce yapılması durumunda kurumlara/işletmelere ciddi katkısı olabiliyor.

Devlet kurumlarında (özellikle de ülkemizde) uygulanamayışının en büyük sebebi; şirketlerde uygulanabilir ama devlet kurumlarında uygulanamaz anlayışıdır. Yani sadece mantalite anlayışıdır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu da bu anlamda rotasyonun uygulanmasını zorlaştırdığı düşüncesi çok etkilidir. Oysa ilgili kanun idareyi bu konuda yetkili de kılmaktadır  (5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu buna en iyi örnektir). Rotasyona olumsuz bakışın bir sebebi de Türkiye’de rotasyon birçok şirkette kişiyi işten çıkarmadan önce ‘burada olmadı bir de başka departmanda deneyelim’ mantığıyla yapılıyor olmasıdır. Bu yanlış anlayış, rotasyonun devlet kurumlarında uygulanmasının zor olacağı anlayışına sebep olmuştur. Devlet kurumlarında rotasyon, çoğunlukla hizmetin gereği (soruşturmaya dayalı) olarak yapılmaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı da Şube Müdürlerine, 12.10.2013 tarih ve 28793 sayılı   Resmî Gazete ’de yayımlanan “Millî Eğitim Bakanlığı Personelinin Görevde Yükselme, Unvan Değişikliği Ve Yer Değiştirme Suretiyle Atanması Hakkında Yönetmelik” le rotasyon uygulamaktadır. Eğitim kurumu yöneticilerine ise   21 Haziran 2018 tarih ve 30455 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan “Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumlarına Yönetici Görevlendirme Yönetmeliği” kapsamında rotasyon uygulamaktadır.  

Millî Eğitim Bakanlığı öğretmenlere rotasyon uygulanması ile ilgili de 17 Nisan 2018 tarih ve 29329 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan “Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama Ve Yer Değiştirme Yönetmeliği” ni çıkarmış çok kısa bir süre sonra bu yönetmeliği tekrar iptal etmiştir.

Uygulanma sırasında en büyük eksikliklerden bir tanesi takvime uyulmamasıdır. Müracaatların alınmasından, atamaların sonuçlandırılmasına kadar olan takvim de bazen değişik gerekçeler gösterilerek rotasyona tabi atamalar bir veya iki yıl geciktirebilmektedir. Bu durum birçok açıdan yeni problemleri ortaya çıkarmaktadır. Rotasyon tabi atamalar yapıl(a)madığı ya da geciktirildiği için bir sonraki yıl için birikmelere neden olmasının yanında bana göre en büyük zararı “çıkarılan bu yönetmelik uygulanmayacak anlayışının” yerleşmesine sebep olmasıdır. Bu ise bakanlığımıza olan güveni sarsmaktadır.  Önünü göremeyen yöneticiler huzursuzluğa kapılmakta ve bakanlıkta mevcut yerini korumak adına değişik girişimlerde bulunabilmekte uzun vadede bakanlığın yoğunluğunu artırmaktadır. Bu durum ilgili mevzuatın işletilmesini daha da zorlaştırmaktadır.  

Bu konudaki bir diğer problem ise rotasyona tabi ataması yapılan yöneticilerin (özellikle Şube Müdürleri) akabinde atamalarını durdurmak adına girişimlerde bulunmasıdır. Elbette ki geçerli mazeretleri olan yöneticileri istisna olarak kabul etmek gerekiyor. Ama bu durumda yukarıda bahsettiğimiz gibi nasıl olsa işimi yaptırırım anlayışını getiriyor. Yine bu durumda bakanlığa olan güveni olumsuz etkilemektedir.

Aynı okulda uzun yıllar çalışan kişilerin farklı bir okulda rotasyonla görev almaları, ileride öğretmenlikte yenilenmiş ve daha enerjik olarak görev yapmalarını sağlayacaktır. Kişi böylelikle tükenmişlik sendromundan ve iş doyumsuzluğundan da uzak kalacaktır. Tanıştığı yeni mesai arkadaşlarından farklı yöntem ve teknikler konusunda karşılıklı etkileşimlere de sahip olabilecek ve deneyimlerini paylaşma imkânı bulacaktır. Kurum körlüğü dediğimiz problemler de en aza inmiş olacaktır. Rotasyon da amaç kişiden en üst düzey verim alabilmek olduğu sürece faydalı olacaktır. Her gittiğiniz yerde değerinizi katabildiğiniz ve tecrübelerinizle etkilediğiniz sürece faydalı olabilirsiniz.

Rotasyon bu anlamda bir değişimdir, yeniliktir.

Not: Yazımızın ikinci bölümünde çözüm önerilerini sizlere sunmaya çalışacağım.