Doğrusunu İsterseniz

Yazımızı sesli olarak da dinleyebilirsiniz

İnsanlar kelimeleri, cümleleri ile duruş ve tavırları ile ne olup olmadıklarını izah ederler. Kullanılan kelimeler bu yüzden büyük önem taşır. Nereye gideceğini ve neyi ifade ettiğini bilmediğimiz söz öbeklerini kullanmak iki paralık edebilir karakterimizi. Dilimizi doğru ve güzel kullanmak hususunda her zaman hassasiyet gerekir. Yakın zamanda çokça duymaya başladığım ve manasının beni çok rahatsız ettiği bir söz dizisi var: “Doğrusunu isterseniz…”

Doğrular ve yanlışlar o kadar çok iç içe geçmiş ki hayatımızda, hangisinin ne olduğunu anlamak marifet ister durumdadır. Sözümüzde yalancılık, davranışlarımızda bir sahtekârlık, yüzümüzde bir maske ile nereye gidiyoruz?

Dünya ebedi yurdumuzmuş gibi burası için çalışıyor ve esas yurdumuz olan ahireti yok sayıyoruz adeta. Cenneti burada kurabilmek ve yaşayabilmek için büyük bir çaba içindeyiz. Harcama limitlerimizin zorlanması da bu çabaya yönelik eylemlerimizdendir. Oysa âlemlere rahmet olarak gönderilen o elçi, “dünya müminin zindanı, kâfirin cenneti” demişti.

Tam bu sırada Belh Hükümdarı İbrahim Ethem’in hikâyesini hatırlatmak isterim:

Bir gece yarısıydı. İbrahim bin Ethem, tahtının üzerinde uyuyakalmış olarak yatmaktaydı. Birden sarayının damında müthiş bir gürültü ve patırtı çıktı. Yüksek sesle bağrışıp çağrışmalar gittikçe çoğaldı ve en-nihâyet sultânı uyandırdı.

Sultan İbrahim bin Ethem, hızla yerinden doğrularak dama doğru haykırdı:

• Kim var orada? Gecenin bu saatinde damda ne yapıyorsunuz?

Derinden bir cevap geldi:

• Kaybolan devemizi arıyoruz sultanım!

İbrahim bin Ethem hiddetle seslendi:

• Damda deve aranır mı bre ahmaklar?

Bu seferki cevap çok mânidar ve irşad niteliğindeydi:

• Ey İbrahim bin Ethem! Sen damda deve aranmayacağını biliyorsun da, sırtındaki ipekli elbiseler, başındaki tâc, elindeki kırbaç, oturduğun taht ve kuş tüyünden yatağında Hakk’ı arayıp bulamayacağını bilmiyor musun?

…

Değerlerimizi tersyüz etme konusundaki maharetimizden huzur ve mutluluğun formülü de nasibini almıştır. Formül çok basit: Maddi açıdan kendimizden alttakilere, manevi açıdan üsttekilere bakacaktık. Komşu koltuklarını değiştirmiş, halılarını yenilemiş, arabası daha modelli, gibi uzayıp giden yeni istekleri haklı gösteren sebeplere reklamların cazibesi de eklenince kapitalizme kulluk başlıyor. Olmayan parayı harcayıp sonrasında kredi ve faiz borçları ilaveten limitini doldurulan kredi kartları ocaklara incir ağacı diken darbeleri oluşturmaktadır. “Azıcık aşım kaygısız başım” öğretisine inat, yiyeceğimizden fazlasını almak, maaşımızdan fazlasını harcamak başımıza olmadık kaygılar getirmektedir.

“Doğrusunu isterseniz…” diye bir ifade kullanan konuşmacı, sesine de bir ton ayarlaması ve samimiyet katma ile sanki söylenmemesi gerekeni söylüyor olmanın ayrıcalığına muhatabını erdirir. Dinleyici de onu bozup demez ki “sen hep yalan mı söylüyordun ki bu kez doğrusunu söylüyorsun?” Biz elbette sözün de davranışın da doğrusunu isteriz. Kendimiz de sözün doğrusunu söyler, davranışın en güzelini yapmaya çalışırız. Çünkü kendimize yapılmasını istemediğimiz şeyi başkasına yapmayız. Bize söylenmesinden hoşnut olmayacağımız bir cümleyi de muhatabımıza kurmayız.

Ayrıca dosdoğru olmakla emrolunduğumuz gerçeğini unutmamak gerekir. Doğru ve dürüst olmak, bizim ayırıcı değil, temel vasıflarımızdan olmalı.